[ChinhNghia]
Fwd: TỰ ĐIỂN TIẾNG VIỆT "ĐỔI ĐỜI" - (Bổ túc) - Đào Văn Bình,
Yahoo/Inbox
- Hoe Tran hoedtran@yahoo.com
- [chinhnghia]
To:nick.lecong@yahoo.com
[chinhnghia] Lecongtam
11 Aug at 03:48
Xin chuyen tiep!
HDT
Sent from my iPhone
Begin forwarded
message:
Subject:
Fwd: TỰ ĐIỂN TIẾNG VIỆT "ĐỔI ĐỜI" - (Bổ túc)
- Đào Văn Bình,
-----Original
Message-----
Sent: Fri, Aug 10, 2018
12:53 pm
Subject: Fw: Fwd: TỰ ĐIỂN
TIẾNG VIỆT "ĐỔI ĐỜI" - (Bổ túc) - Đào Văn Bình,
----- Forwarded Message
-----
From:
DUNG PHAM \
Sent:
Friday, August 10, 2018, 11:20:52 AM PDT
Subject:
Fw: Fwd: TỰ ĐIỂN TIẾNG VIỆT "ĐỔI ĐỜI" - (Bổ túc) - Đào Văn Bình,
Xin khâm phục tác giả
Đào Văn Bình đã dày công nhiên cứu và biên soạn...
Phần chính đã gửi đến
các bạn lâu rồi...
-----------------------------------------------
TỰ
ĐIỂN TIẾNG VIỆT ĐỔI ĐỜI
(Bổ
Túc)
Đào Văn Bình
Đôi Lời Phi Lộ:
Bất
cứ một dân tộc nào nếu đã hình thành một nền văn học, đều có hai loại văn
chương bác học và văn chương bình dân. Ngôn ngữ cũng có ngôn ngữ trí thức và
ngôn ngữ đường phố. Phê bình văn học, phê bình cách sử dụng ngôn ngữ là điều phải
có để đất nước tiến lên. Trước đây ở Miền Nam, một số nhà văn, nhà báo dùng chữ
hay viết văn không đúng cũng đã bị phê phán chứ không phải muốn viết gì thì viết.
Ngày nay, ngôn ngữ ít học,
đứng bến, mánh mung, đường phố giống như cỏ dại lan tràn rất nhanh vì nó được
phổ biến qua các bản tin, báo chí, các trang điện tử, truyền hình, đài phát
thanh, các diễn đàn… cho nên nó dễ dàng giết chết ngôn ngữ “văn học” thường phải
xuất hiện qua sách vở. Nếu không ngăn chặn kịp thời, loại ngôn ngữ lai căng,
bát nháo, quái đản sẽ trở thành dòng chính của văn học…và khi đó thì hết thuốc
chữa. Việt Nam ngày nay đang đứng trước thảm họa đó!
Ngoài ra, “văn dịch” phần lớn từ các bản
tin tiếng Anh của những người không rành tiếng Anh lại kém tiếng Việt đã phá
nát cú pháp (văn phạm) Việt Nam. Hiện nay BBC Việt Ngữ đã góp phần rất lớn vào
việc tàn phá tiếng Việt truyền thống.
Xin nhớ cho, thay đổi
mà tốt hơn, hay hơn thì người ta hoan nghênh. Thay đổi mà xấu, tệ hơn là phá hoại.
Ngoài ra, không có gì “lớn” cho bằng “cầm bút” nhưng cũng không
có gì “xấu xa” cho bằng viết bậy, viết nhảm, viết sai sự thật và nhất là
phá hoại ngôn ngữ truyền thống của dân tộc. Sau hết, tôi xin nhắc những người
làm báo trong nước và cả BBC tiếng Việt: Dân đường phố, mánh mung, đứng bến vì
ít học cho nên ăn nói bậy bạ. Nhà báo là người có học phải hướng dẫn “đường
phố” để họ từ từ tiến lên, ăn nói mẫu mực, viết cho đàng hoàng, thế nhưng lại
chạy theo “đường phố” để phá nát tiếng Việt.
Tiếng Việt trong nước
bây giờ (kể cả BBC và VOA tiếng Việt) đọc nhức đầu vô cùng. Văn thì dài
lòng thòng, thí dụ baotintuc.Vn : Dự án xây dựng một số đoạn đường
bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020. (21 chữ).
Trong khi đó rút gọn và dễ hiểu chỉ còn 14 chữ: Dự án 2017-2020 xây một số đoạn
phía đông Xa Lộ Bắc-Nam.
Ngoài ra câu văn trùng
lập, danh từ biến thành động từ, động từ biến thành danh từ. Cùng một danh từ
nhưng hai ba nghĩa, dị hợm, bí hiểm, “râu ông nọ cắm cằm bà kia” khiến
không hiểu người viết muốn gì. Chẳng hạn, tài khoản là số tiền có trong ngân
hàng, nay biến thành khế ước, thỏa thuận, giao kèo (account) trên
Facebook. Rồi “vô tư” có nghĩa là không thiên vị (chí công vô tư) nay
biến thành “thản nhiên” (cứ vô tư đi, cứ làm bừa đi). Thậm chí cả ông Bộ
Trưởng Giáo Dục và Đào Tạo Trần Hồng Quân cũng tiêm mhiễm loại ngôn ngữ đường
phố khi nói, “Các em học sinh rất vô tư nên bắt chước theo". Có lẽ
ông bộ trưởng này học tiếng Việt ở Nga hay ở Tàu.
Rồi “lái xe” là
động từ nay thay cho “tài xế” là người lái xe (danh từ). Rồi “kỷ
luật” (danh từ) là quy củ, phép tắc phải theo nay biến thành “trừng phạt”
(động từ). Rồi cái gì cũng “không gian” chẳng hạn, không gian đi bộ,
không gian mạng, không gian nấu ăn. Tôi thật sự không hiểu “không gian mạng”
là cái gì! Tạo một chỗ, khu, nơi vui chơi thoáng mát, đi bộ nay biến thành “tạo
một không gian vui chơi thoáng mát, không gian đi bộ"…trong khi “không
gian” là khoảng trời xanh bao la kia. Ở Mỹ này NASA là Cơ Quan Quản Trị Hàng
Không và Không Gian. Họ đưa người, phi thuyền vào khám phá Mặt Trăng, Hỏa Tinh,
Thổ Tinh…chứ có phải là mấy chỗ đi bộ, nhà bếp hay trên các diễn đàn điện tử
đâu. Ở Mỹ này khi trương bảng “Space for Rent” có nghĩa là nơi, chỗ,
phòng ốc cho thuê chứ không phải “không gian cho thuê”...
Thảm họa lớn là lai căng, chen tiếng Anh “ba rọi”. Mở một trang báo trong nước ra, và cả hải ngoại nữa, chỗ nào cũng thấy top, teen, camera, TV, phone, fly cam, show, fan, hot, hot girl, stress, resort, tour, metro, container, vaccine! Các chữ đứng đầu/hàng đầu, trẻ vị thành niên, máy hình/máy thu hình, truyền hình, điện thoại, hình ảnh bao quát tử trên cao, buổi trình diễn, người hâm mộ, nóng/hấp dẫn, gái ăn mặc hở hang, căng thẳng thần kinh, khu nghỉ mát, xe điện ngầm, xe thùng/xe chở kiện hàng/xe vận tải hảng nặng, thuốc chủng ngừa…đã chết trong ngôn ngữ Việt Nam.
Do trình độ văn hóa
kém, tiếng Việt trong nước hiện nay bị cắt cụt hoặc thêm cái đuôi thừa thãi khiến
trở nên hổ lốn, Tây không ra Tây, Tàu không ra Tàu, không còn nét văn chương,
lãng mạn truyền thống nữa. Bát nháo nhất phải kể trang tin điện tử VOV (Đài
Tiếng Nói Việt Nam).
Có thể nói, hiện nay cả
nước coi tiếng Việt như một “thùng rác” ai muốn xả rác bừa bãi cũng được
mà không một ai lên tiếng phê bình, sửa chữa. Thật đáng sợ!
Dưới đây là bảng so sánh tiếng Việt truyền thống và tiếng Việt đổi đời xếp theo
thứ tự A,B,C…
……..
Dưới đây là bảng so sánh tiếng Việt truyền thống
và tiếng Việt đổi đời xếp theo thứ tự A,B,C…
A.
- Án
. Trong nước cái gì cũng “Án”. Bài giải, đáp số trở thành “đáp án”.
Bài giảng trở thành “giáo án”. Nghi ngờ trở thành “nghi án”. Khám
phá một vụ án trở thành phá án, phá chuyên án.
- Ăn uống trở
thành ẩm thực. Thói quen/cách ăn uống trở thành văn
hóa ẩm thực, giống như mấy ông Ba Tàu ở Chợ Lớn nói chuyện với nhau năm xưa.
Các “món ăn miền Bắc” trở thành “Ẩm thực miền Bắc”. Người ta
thích là thích các “món ăn” miền Bắc chứ miền Bắc có đồ uống (ẩm)
gì ra hồn đâu mà thích? Rồi nào là, “Du khách nước ngoài tham gia tour trải
nghiệm ẩm thực tại Hội An” (Báo Sài Gòn Giải Phóng). Thực ra câu chuyện chỉ
là, “Du khách ngoại quốc vừa du lịch vừa thưởng thức các món ăn ở Hội An”
nhưng lại viết dưới dạng cầu kỳ vì ít học. Xin nhớ cho ăn uống không phải là
văn hóa vì loài thú cũng ăn uống. Con hổ sau khi ăn thịt con nai xong bèn ra bờ
suối uống nước. Nhưng nếu biết nấu nướng cho đàng hoàng, lịch sự, biết mời chào
nhau thì nó là một nét của văn hóa. Hiện nay ở hải ngoại cũng lây bệnh
“tiếng Việt đổi đời” bằng cách dùng danh từ “ẩm thực chay”. Khi
nói “ẩm thực chay” có nghĩa là đồ ăn chay và đồ uống chay. Nhưng đồ uống
nào mà chả chay? Chẳng có thứ đồ uống nào như nước ngọt, chè, nước mía, nước dừa
v.v… lại bỏ thêm thịt, cá, tôm, cua vào đó. Dùng danh từ “ẩm thực chay”
tức là hoàn toàn ngu dốt tiếng Việt nên chế bậy.
- Ăn mặc dâm ô,
ăn mặc hở hang, ăn mặc bẩn mắt trở thành ăn mặc phản
cảm. Một hình ảnh gây bất bình, xúc phạm, khó chịu cho
người ta cũng gọi là phản cảm. Chỗ nào cũng thấy phản cảm và không còn một tính
từ nào khác. Ăn mặc phản cảm là ăn mặc thế nào? Chẳng hạn một cô gái đến chùa “ăn
mặc phản cảm” thì cô gái đó ăn mặc ra sao? Hoặc váy ngắn quá, hoặc áo hở
vú, hở lưng, hoặc mặc quần đùi (short) hoặc mặc đồ mỏng dính (bây giờ
gọi là xuyên thấu) thì phải nói ra cho người ta biết chứ. Tiếng Việt trong
nước càng ngày càng trở nên nghèo nàn và kho tàng ngôn ngữ truyền thống sẽ chỉ
còn một nửa hay bị hủy diệt bởi những chữ như: hoành tráng, phản cảm, giải
mã, kinh điển, ấn tượng, sốc, kịch tính, kịch bản, cơ bản, thi công, xử lý,
nóng (hot), khắc phục, tiếp cận, đối tượng … Những danh từ đơn giản, thuần
Việt do tổ tiên sáng tạo cả ngàn năm nay từ từ biến mất để thay thế bằng tiếng
Tàu nhức đầu, lạ hoắc… và quá nhiều tiếng lóng, tiếng Tây, tiếng Anh “ba rọi”
chen vào.
B.
- Bạch phiến trở
thành ma túy đá
- Bài giải, đáp
số trở thành đáp án.
Thật điên khùng quá mức! Thí dụ: “Đáp án bài toán lớp 7 thử tài tư duy”
(VnExpress). Làm toán mà “tư duy” cái gì? Chì cần nói “giỏi toán”.
Câu văn gọn gàng, sáng sủa mà không bắt độc giả phải “tư duy” sẽ là:
“Thử tài các bạn. Hãy giải một bài toán Lớp 7”. Nghe nói VnExpress là
tờ báo điện tử được nhà nước/chính phủ cấp bằng khen đúng là “mèo khen mèo
dài đuôi”.
- Bài giảng trở
thành giáo án. Soạn bài giảng trở thành “soạn giáo
án”. Nghe thấy mà ghê!
- Ban nghi lễ trở
thành ban lễ tân (ông nào chế ra chữ này chắc
trước đó có học ở bên Tàu thời Mao Trạch Đông hay Đặng Tiểu Bình). Xin nhớ,”lễ
tân” chỉ là tiếp khách. Còn “nghi lễ” là cả một thể thức có khi vô
cùng phức tạp để hoàn tất một buổi lễ lớn hoặc tiếp đón các vị nguyên thủ quốc
gia.
- Bán cá, bán
tôm ở ngoài chợ (mua đi bán lại) ngày xưa gọi
là “làm ăn cá thể, manh múm”, bây giờ gọi là kinh
doanh, giống như làm chủ một công ty xuất cảng tôm đông lạnh có cả trăm nhân
công.
- Bản tiếng Việt,
bản tiếng Anh, bản tiếng Hoa (của một tờ báo)
trở thành phiên bản tiếng Việt, phiên bản tiếng Anh, phiên bản tiếng Hoa.
Mở các Từ Điển English-Chinese Dictionary ra sẽ thấy người Tàu định nghĩa “copy”
là phiên bản. Thậm chí “version” là bản mô phỏng, phỏng theo cũng trở
thành phiên bản. Đúng là “điếc không sợ súng”. Không được đi học, không
hỏi người lớn, không tra từ điển, không nghiên cứu mà cứ viết, cứ nói. Một
đất nước, một cộng đồng như vậy thật đáng sợ! Dân tộc Nhật tiến lên là họ biết
xấu hổ (Khổng Tử gọi là tu ố). Khi biết mình sai, họ rất xấu hổ và có
khi phải tự sát. Một dân tộc mà không biết xấu hổ thì hết thuốc chữa.
- Bàng hoàng,
choáng váng, hết sức ngỡ ngàng trở thành sốc
(shock)
- Bằng chứng,
tang chứng biến thành “vật chứng”.
Bằng chứng, tang chứng bao gồm nhiều thứ để kết tội nghi can. Còn vật chứng chỉ
là những đồ vật, nó hạn hẹp hơn. Thí dụ: Bằng chứng trong máy thu hình cho thấy
hung thủ đã đâm nạn nhân rồi cướp xe. Trước 1975 tại Miền Bắc không có luật
pháp, không có Đại Học Luật Khoa mà chỉ có “chỉ thị của Đảng” thay
luật pháp cho nên rất nghèo nàn và hầu như không biết gì về các danh từ pháp lý
mà cũng chẳng có Hình Sự Tố Tụng như Miền Nam. Tại Miền Bắc hễ cứ bị công an bắt
là có tội… Sự “có tội” hay “vô tội” không được phán xét bởi luật
pháp hay tòa án mà bằng công an với câu nói, “Anh không có tội tại sao công
an bắt anh vào đây?”. Không cần xét xử gì hết, sau đó “nạn nhân” bị
đưa đi “lao động cải tạo” mút mùa lệ thủy, ba tháng thành 12,13, 16 năm.
- Bánh xe/vỏ xe trở
thành lốp
- Bao gồm, bao
hàm, hàm chứa (một số vấn đề) trở thành nội
hàm. Ông nào dùng hai chữ này chắc là viện sĩ Viện Hàn
Lâm Khoa Học,Văn Chương và Ngôn Ngữ Việt Nam.
- Bảo đảm trở
thành đảm bảo, bảo hành. Xe cộ, món đồ, máy móc
được bảo đảm (warranty) trong bao lâu trở thành bảo hành. Hành nghĩa là
làm, làm gì ở đây mới được chứ?
- Bảo trì, giữ
gìn trở thành bảo quản
- Bắp thịt
trở thành cơ bắp. Biểu diễn/khoe bắp thịt trở thành
biểu diễn cơ bắp. Phô diễn sức mạnh quân sự cũng gọi là biểu diễn cơ bắp. Đúng
là loại ngôn ngữ đường phố, bát nháo, đứng bến, mánh mung.
- Bắt ngay trở
thành bắt khẩn cấp, bắt nóng. Trong nước cái gì cũng
nóng hay lạnh. Ngôn ngữ truyền thống sẽ lần hồi diệt chủng. Thưởng ngay trở
thành thưởng nóng! Thế mới hay ngu dốt mà làm văn hóa thì nguy hại ngàn đời!
- Bên trong (của
chiếc xe hơi) biến thành nội thất!
Đúng là tiếng Việt kiểu cung vua phủ chúa thế mà mở miệng ra là chửi chế độ
phong kiến.
- Bệnh viện nhi
đồng cắt cụt chi còn bệnh viện nhi
trong khi từ điển trong nước nói rằng chữ “nhi” không bao giờ đứng một
mình. Nó phải đi kèm với một chữ khác. Như vậy Tết Nhi Đồng giờ đây chỉ còn Tết
Nhi! Đúng là chữ nghĩa quái đản, muốn viết gì, nói gì thì nói.
- Bếp/nhà bếp biến
thành “bếp ăn”. Thí dụ, “Khám phá bếp ăn trong
khách sạn” (VOV ngày 16/11/2017). Thật lạ kỳ! Tiếng Việt trong nước bây giờ
dường như có một “bệnh dịch” phải thêm cái đuôi rất vô duyên, thừa thãi
vào phía sau. Tôi không hiểu “bếp ăn” là bếp gì? Là nhà bếp để ngồi ăn
chăng? Và sẽ có thêm “bếp uống”, “bếp nhậu”…chăng? Hay đây vừa là
nhà bếp vừa là phòng ăn (vì không có phòng ăn riêng)?
- Bích chương (dán
lên tường) trở thành Áp-phích
-Biến cải,
thay đổi trở thành cải tạo.
Thí dụ: Tàu Quốc cải tạo bãi đá ngầm thành đảo. Trong nước nên bỏ hai chữ “cải
tạo” vì nó gợi lại hình ảnh cả triệu quân-cán-chính VNCH bị “tù cải tạo”.
- Biển, tấm bảng
trở thành Pa-nô (Panneau)
- Biểu ngữ trở
thành Băng-rôn (Bande de role)
- Bình điện trở
thành bình ác quy, nạp điện trở thành sạc (charge)
- Bổ túc, trau dồi
(kiến thức) trở thành bồi dưỡng (giống như ăn uống để lấy lại sức sau
cơn bệnh)
- Bộ đôi, một
đôi, một cặp (hai người) trở thành cặp đôi (bốn
người)
- Bộ mặt biến
thành diện mạo. Tôi không hiểu tại sao trong nước bây
giờ thích dùng những tiếng cầu kỳ. Thí dụ: “Chiếc cầu tạo vẻ đẹp cho thôn
làng” biến thành, “Chiếc cầu đem đến diện mạo đẹp cho thôn làng”.
- Bộ mặt, dáng
vẻ biến thành ngoại hình.
“Cô ta có dáng vẻ đẹp” nay biến thành “Cô ta có ngoại hình đẹp”. Ai
dùng hai chữ “ngoại hình” chắc chắn không được cắp sách đến trường hoặc
du học Tàu Quốc cho nên tiêm nhiễm tiếng Tàu.
- Buổi trình diễn
văn nghệ trở thành show. Ca
sĩ hát một lúc hai, ba phòng trà gọi là “chạy show”. Ngày xưa các chiêu
đãi viên ở các phòng trà đang tiếp khách này, xin lỗi chạy qua tiếp khách kia gọi
là “chạy bàn”.
- Buồn nản, chán
đời (depressed) trở thành trầm cảm .
Sao dùng chữ khó khăn quá vậy? Nếu tôi là một tâm lý gia, một bệnh nhân tới
nói, “Thưa bác sĩ, tôi cảm thấy buồn nản, chán đời” thì tôi hiểu ngay.
Nhưng nếu bệnh nhân nói, “Tôi bị trầm cảm” thì tôi sẽ phải hỏi lại,
“Ông/bà nói thêm về tình trạng tâm lý của ông/bà thế nào.” Ngoài ra, từ điển
Việt Nam trước và sau 1975 không hề có hai chữ “trầm cảm”.
- Buồng lái
/phòng lái trở thành cabin.
Thậm chí khoang hành khách trên máy bay cũng gọi là cabin (BBC tiếng Việt)
C.
- Ca trực. Tại
sao không nói “phiên trực” mà cứ nô lệ ông Tây hoài?
- Cà-phê cứt chồn
trở thành cà-phê chồn.
Những người đang chế “cà- phê cứt chồn” có lẽ trước 1975 họ chưa hề biết
gì về loại cà-phê này cho nên bây giờ mới gọi đó là “cà-phê chồn”.
- Cách chức, bãi
chức, cất chức biến thành miễn nhiệm. Trong
nước không phân biệt được thế nào là nhiệm vụ thế nào là chức vụ. Nhiệm vụ
là các việc hay bổn phận phải làm. Còn chức vụ là quyền hạn, địa vị để làm những
việc đó. Thí dụ: Tổng thống là chức vụ. Còn nhiệm vụ của tổng thống là thi hành
luật pháp, đối nội đối ngoại để bảo vệ quyền lợi của đất nước trên khắp thế giới…có
cả ngàn việc. Ngoài ra, người ta chỉ nói mãn nhiệm kỳ (hết nhiệm kỳ) chử
không ai nói miễn nhiệm. Miễn có nghĩa là “không” hay “không phải”. Thí
dụ: Miễn thuế là không phải đóng thuế. Miễn dịch là không phải nhập ngũ. Miễn tố
là không truy tố. Miễn chiến bài là treo bảng không đánh nhau. Miễn lễ là không
cần thủ lễ. Do đó, miễn nhiệm có thể gây hiểu lầm là miễn trừ trách nhiệm cho
ai đó.
- Căn bản, chính
yếu biến thành cơ bản.
Hai tiếng cơ bản được dùng tràn lan trong mọi lãnh vực. Thí dụ: “Mọi việc gần
như /hầu như đã hoàn thành”, bây giờ trong nước, từ ông lớn tới nhà quê đến
con nít đều nói, “Mọi việc cơ bản đã hoàn thành.” Giống như ông“Thạc
Sĩ” nói chuyện vậy. Nhức đầu quá!
- Căn nhà trở
thành căn hộ. Căn nhà đắt giá trở thành căn hộ cao cấp.
Gia đình trở thành hộ dân. Nghe lạ hoắc, giống như người Tàu nói chuyện với
nhau. “Gia đình tôi có bốn người” nay biến thành “Căn hộ tôi/hộ dân
tôi có bốn người!” Đúng là tiếng Việt của một hành tinh xa lạ.
- Cảng bốc dỡ các
kiện hàng trở thành cảng container. Cả nước có cả mấy chục ngàn ông tiến
sĩ mà không ai biết dịch “container” là thùng chứa, thùng hàng, kiện
hàng.
- Căng thẳng thần
kinh trở thành stress… “Gác chân lên tường 10 phút mỗi
ngày để xả stress” (VnExpress)
Nói như thế người ta mới
nể vì tưởng mình là dân Mỹ, hoặc các chữ “căng thẳng thần kinh/căng thẳng đầu
óc” đã bị xóa mất trong ngôn ngữ Việt Nam?
- Cao cấp trở
thành cấp cao (BBC tiếng Việt): Cố vấn cấp cao.
(Thích đảo ngược chữ nghĩa để làm ra vẻ mình khác đời)
- Cao Học
(Master Degree) trở thành Thạc Sĩ (Agregé)
trên Tiến Sĩ. Trước 1975, muốn có bằng Thạc Sĩ, sau khi đậu bằng Tiến Sĩ (Doctor)
phải thi để trở thành Giáo Sư Thực Thụ của các đại học. Miền Nam trước 1975 chỉ
có vài giáo sư Thạc Sĩ như GS. Vũ Văn Mẫu, GS. Nguyễn Cao Hách, GS. Vũ Quốc
Thúc, GS. Phạm Biểu Tâm và Giáo Sư Phạm Hoàng Hộ nhưng Tiến Sĩ thì khá nhiều.
Ngày nay, ở Việt Nam, hang cùng ngõ hẻm, xã ấp nhan nhản Thạc Sĩ. Ngày xưa “Ra
ngõ gặp anh hùng”. Ngày nay “Ra ngõ gặp Thạc Sĩ”. Thật kinh hoàng!
- Cầu bắc qua
sông hay cầu vượt sông? Hiện nay các cây cầu bắc qua sông,
qua eo biển đều biến thành “cầu vượt sông, cầu vượt biển”. Xin
thưa, vượt sông hay vượt biển là bơi hay dùng ghe, thuyền để từ bờ này qua bờ
kia. Còn bắc là bắc cầu. Không thể nói “cầu vượt suối” mà phải nói “cầu
bắc qua con suối, bắc qua con lạch, bắc qua con sông”, hoặc “cầu nối
hai bờ sông, hai bờ kênh, hai bờ suối”. Hình như sau năm 1975, trong nước
không được học hành cẩn thận về Việt Văn hoặc học toàn là chính trị về chủ
nghĩa Mác-Lê cho nên không biết sách vở của tổ tiên nói gì, bèn sáng chế ra chữ
mới, nhưng sáng chế tầm bậy. Cả nước Việt Nam bây giờ, từ trí thức tới bà già,
con nít, bán hàng rong, xe ôm… ai cũng giỏi về ngôn ngữ chính trị nhưng
hoàn toàn không biết gì về văn chương, thơ phú, chữ nghĩa rất phổ thông trước
đây của cha ông.
- Cầu thủ nước
ngoài trở thành ngoại binh. Thí dụ: “Ngoại binh nổ
súng, Sàigòn FC quật ngã SHB Đà Nẵng” (Đài Tiếng Nói Việt Nam VOV). Đọc
tiêu đề giật mình tưởng lính Nga, lính Mỹ, lính Tàu tiến vào tấn công Việt Nam.
- Cặp tức hai
người trở thành cặp đôi = bốn người.
Nếu có học sẽ nói bộ đôi /một đôi tức hai người. Vì không có học cho nên nói cặp
đôi tức bốn người. Xin nhớ cho đôi là hai người như đôi bạn, đôi lứa, đôi nơi,
đôi ngả. Cặp cũng là hai người. Cặp gà = hai con gà, cặp bánh chưng = hai chiếc
bánh chưng, đóng cặp = hai tài tử thường đóng chung với nhau. Như thế, “cặp
đôi” là bốn người chứ không phải hai người.
- Câu độc giả,
câu khách trở thành câu view.
Lai căng mất gốc.
- Cây trở
thành cây xanh. Trồng cây trở thành trồng cây
xanh. Chặt cây trở thành chặt cây xanh. Công viên biến thành “công
viên xanh”. Trên công viên này chúng ta thấy rất nhiều hoa đỏ, hoa tím, hoa
vàng, hoa trắng…như thế không biết có đúng là “công viên xanh” không?
Đúng là tiếng Việt đổi đời và bát nháo! Nếu theo đúng loại tiếng Việt đổi đời
này thì phải nói: Chúng tôi vừa trồng 100 cây phượng xanh, 50 cây cau xanh , 50
cây dừa xanh và khoảng 10 cây chuối xanh. Rồi các loại cây ăn trái như ổi,
nhãn, soài, đu đủ…trở thành “cây trồng”. Đúng là loại tiếng Việt điên
khùng. Cây nào mà chẳng phải trồng. Thậm chí hành, ớt, tỏi, cũng phải trồng.
Thêm chữ “trồng” là điên rồ.
- Cây cảnh, cây
kiểng trở thành bonsai .
Nếu cây trồng trong vườn, công viên cắt tỉa theo kiểu cây cảnh/kiểng thì không
thể gọi là bonsai vì bon sai là bồn tài - nghĩa là “trồng trong chậu”. Bồn
là chậu, tài là trồng.
- Champa tức Người
Chàm, dân tộc Chàm có cả ngàn năm, nay cắt cụt chỉ còn
“người Chăm”. Đúng là tiếng Việt đổi đời!
- Chảo không
dính trở thành chảo chống dính.
Trong nước cái gì cũng chống, Chẳng hạn, thay vì nói, phòng ngừa ung thư lại
nói phòng chống ung thư. Thay vì nói bài trừ ma túy lại nói phòng chống ma túy
tức chỉ phòng ngừa và chống lại chứ không bài trừ, tiêu diệt. Rồi “Người dân
làm thang sắt để tránh lấn chiếm vỉa hè” trở thành “Làm thang sắt chống
lấn chiếm vỉa hè”. (Báo Thanh Niên) Cũng giống như “Tôi đội nón để tránh
nắng/che mưa nắng” nay trở thành “Tôi đội nón để chống nắng”. Thật ngu đần!
Làm sao chống được nắng? Chỉ có che nắng hoặc tránh nắng mà thôi.
- Chạy tin giật
gân/đưa tin giật gân/ đưa lên tin hàng đầu trở
thành chạy tít, giựt tít.
- Chết trở
thành tử vong. Tai nạn làm bốn người chết trở
thành tai nạn khiến bốn người tử vong. Nói vậy mới tỏ ra mình giỏi tiếng Tàu à
quên “tiếng Hoa”.
- Chết bất ngờ,
chết đột ngột trở thành đột tử.
Ngã quỵ, ngất xỉu trở thành đột qụy. Thích dùng chữ nghĩa khó khăn mà kêu gào
tiếng Việt trong sang.
- Chết đuối trở
thành đuối nước. Cả ngàn năm nay cha ông mình, văn chương
đều dùng hai chữ “chết đuối” sao bây giờ bịa đặt thêm để làm gì? Đổi chết
đuối ra đuối nước có làm cho đất nước mình biến thành Mỹ, Âu Châu, Nhật Bản
không? Một trăm năm nữa cũng chưa chắc bằng Tân Gia Ba. Hãy đổi đầu óc, lối sống
sao cho đàng hoàng, tử tế, chân thật và có trách nhiệm. Đừng làm xáo trộn gia
tài ngôn ngữ của tổ tiên.
- Chi tiền, trả
tiền trở thành chi trả. Sao
rắc rối quá vậy?
- Chiến cụ, vật
dụng chiến tranh trở thành khí tài.
Từ điển Việt Nam trong nước không có danh từ “khí tài”.
- Chính sửa, cắt
xén trở thành photoshop
- Cho lãnh sự tiếp
xúc/gặp gỡ trở thành “tiếp xúc lãnh sự”
(VOA, BBC và các bản tin trong nước). Đúng là tiếng Việt đổi
đời.
- Cho máy chạy lại,
mở máy lại (restart) trở thành tái khởi động.
Đúng là dốt hay nói chữ.
- Choáng váng,
choáng ngợp chỉ còn choáng
. Bát nháo quá đỗi ! Đây là ngôn ngữ của bọn đứng bến, mánh mung hay buôn lậu.
Thế nhưng loại chữ bát nháo này lại được phổ biến lan tràn trên các diễn đàn
Yahoogroups ở hải ngoại. Nếu chỉ nói “choáng” thì không biết “choáng”
nào? Choáng váng là đầu óc đau và quay cuồng. Còn choáng ngợp là bị vây
phủ bởi hình ảnh, sự trưng bày, sự giàu sang…khiến người ngắm nhìn gần như say
mê.
- Chữ nghĩa trở
thành con chữ. Thí dụ: Nhà văn bắt đầu từ những con chữ.
Nếu thế thì các triết gia bắt đầu từ những con tư tưởng. Các nhà tâm lý bắt đầu
từ con phân tích (sự phân tích)
- Chưa đầy đủ,
còn thiếu sót, còn nhiều khuyết điểm trở thành bất
cập. Đọc đoạn văn “Việc xử lý xe quá tải vẫn còn nhiều
bất cập” tôi thật sự không hiểu người viết muốn gì. Trong nước thích dùng
những chữ “bí hiểm” chỉ có mình hiểu, không ai hiểu cả hoặc để che dấu sự
thật. Chẳng hạn Miền Nam trước đây giảng dạy môn Việt Văn (Vietnamese
Language) cho học sinh từ Tiểu Học tới Trung Học. Ngày nay các ông trong nước
đổi thành Ngữ Văn. Nhưng định nghĩa thế nào là Ngữ Văn thì giải thích lung
tung. Một số giải thích: “Ngữ Văn”: Ngữ là ngôn ngữ (Language),
Văn là văn học (Literature) là nghành học nghiên cứu về ngôn ngữ và văn
học Việt Nam. Trong khi đó Ô. Phó Giáo Sư Tiến Sĩ Đỗ Ngọc Thống lại nói rằng đó
là môn giống như đang được giảng dạy ở Tàu Quốc, “Chúng tôi lấy
tên Ngữ Văn vì cho rằng nó có thể bao quát chung cho cả ngữ và văn.” Giải
thích như ông này thì thà không giải thích còn hơn. Ngữ văn là ngữ và văn thì chẳng
khác nào văn chương là văn và chương. Thế mà cũng khoe bằng Tiến Sĩ. Đã bao
quát nghĩa là bao gồm rồi, lại còn chung. Ông này nên học lại Việt Văn bậc
Trung Học.
- Chứng tỏ được
trở thành khẳng định. Thí dụ: Thay vì nói,”Diễn
viên X chứng tỏ được tài năng của mình” lại nói, “Diễn viên X đã khẳng định
được tài năng”. Đúng là ngôn ngữ lộn sòng. Khẳng định là xác định một
cách mạnh mẽ một sự kiện, một lời tuyên bố. Còn tài năng thì phải chứng tỏ cho
người ta thấy.
- Chương trình
giảng dạy trở thành giáo trình. Nghe
nói thấy mà mệt!
- Chương trình
truyền hình, đài truyền hình trở thành sóng truyền
hình. Thí dụ, “Cô bé 12 tuổi lên sóng truyền hình..
(Nhật Báo Calitoday, San Jose ngày 24/10/2017). Trong đời, tôi chưa bao giờ
nghe nói, “sóng truyền hình” mà chỉ nghe nói chương trình phát thanh sẽ được
truyền đi trên làn sóng, chương trình phỏng vấn sẽ được phát hình vào
lúc…. Bài này lấy nguyên bản tin và hình ảnh của báo Dân Trí trong nước.
- Chuyển tiếp trở
thành trung chuyển. Trạm chuyển tiếp (ga) trở
thành trạm trung chuyển. Hai chữ “chuyển tiếp” nghĩa thật rõ ràng.
Chuyển tiếp có nghĩa tạm dừng ở đó rồi tiếp tục đi tới một nơi khác. Sau chương
trình đại học cộng đồng (Community College) hai năm, sinh viên chuyển
tiếp (transfer) lên đại học. Nếu dùng hai chữ “trung chuyển” hoàn
toàn vô nghĩa. Chúng ta lên xe buýt, tài xế cho chúng ta giấy “transfer” có
nghĩa là tới trạm nào đó, chúng ta trình giấy này và có thể đi tiếp mà không phải
trả tiền. Xin đừng chế ra chữ mới khó hiểu trong khi chữ cũ đã có sẵn và rõ
nghĩa.
- Có thể (possible,
may happen) trở thành có khả năng.
Thí dụ: Trời có thể mưa trở thành trời có khả năng mưa. Trên diễn đàn của người
Việt hải ngoại 25/1/2016: “Tàu Quốc có khả năng trả đũa Hoa Kỳ ở Biển Đông”.
Tôi không rõ người viết tiêu đề này muốn nói, “Tàu Quốc có đủ sức mạnh/khả
năng đề trả đũa Hoa Kỳ” hay, “Tàu Quốc có thể (possible, may) sẽ trả đũa
Hoa Kỳ”. Xin thưa, khả năng (capable) là năng lực của một người. Thí
dụ: Ông ta không có khả năng làm việc.
- Có tổ chức, có
học, có nghiên cứu, quy củ, đâu vào đó, được huấn luyện kỹ càng, được chỉ bảo trở
thành bài bản. Chỗ nào cũng nghe nói “bài bản”.
Cả dân nuôi cá, nuôi tôm, trồng cây ăn trái, mò cua bắt ốc cũng nói “bài bản”.
- Cô lập / để
riêng ra trở thành cách ly.
- Cô ta có đôi mắt
đẹp trở thành Cô ta sở hữu đôi mắt đẹp.
Sao nói năng cầu kỳ quá vậy?
- Cổ điển biến
thành kinh điển. “Cổ điển” là những
cái điển hình của thời cổ bao gồm nhiều lãnh vực như âm nhạc, kịch nghệ, hội họa,
điêu khắc…chẳng hạn “trường phái cổ điển”. Còn “kinh điển” chỉ về
sách vở, có thể cũ và cũng có thể mới. Hai chữ này không thể dùng lẫn lộn.
- Coi trọng trở
thành trọng thị. Tiếp đón long trọng trở thành tiếp
đón trọng thị. Xin nhớ cho “thị” là coi, nhìn. Trọng thị là coi trọng. Một
buổi lễ không thể là “coi trọng” mà phải là “long trọng” hoặc
“trọng thể”.
- Cờ bạc lớn,
sát phạt lớn, có tổ chức trở thành đánh bạc
quy mô (Báo Tuổi Trẻ). Thật lạ đời, đánh bạc mà
cũng quy mô như các sòng bài ở Las Vegas vậy. Đúng là dốt hay nói chữ.
- Cỡ lớn, cỡ nhỏ
biến thành kích cỡ lớn nhỏ.
Tôi không hiểu sao lại phải thêm chữ “kích” vào đây trong khi nói cỡ lớn,
cỡ nhỏ là người ta đã hiểu và hiểu cả ngàn năm nay. Nghe các nông dân ở Miền
Tây (bây giờ gọi là Nam Bộ) nói hai chữ “kích cỡ” tôi vừa cười vừa
rơi nước mắt vì dân Miền Nam trước đây chết hết cả rồi!
- Con đường, đoạn
đường biến thành tuyến đường.
Xin nhớ cho “tuyến” nghĩa là đường. Thí dụ: Cát tuyến=Đường cắt. Trung tuyến=Đường
ở giữa. Trực tuyến=Đường thẳng đứng.
- Con số…nói lên
cái gì đó biến thành “con số biết nói”.
Đây là loại tiếng Việt thật kém cỏi. Dĩ nhiên con số không bao giờ biết nói. Thế
nhưng nhìn vào con số người ta có thể nhận thấy, rút ra một kết luận. Thí dụ: “Nhìn
vào số bàn thắng người ta có thể thấy ngay tài năng của cầu thủ A.” hoặc,
“Nhìn vào căn nhà chúng ta có thể biết chủ nhân của nó như thế nào.” và
không thể viết, “Căn nhà biết nói…” Hiện nay nhóm chữ “Con số biết
nói” được dùng lan tràn ở Việt Nam và BBC tiếng Việt. Dùng“Con số biết
nói” thì cũng giống như dịch “nameless sorrow” thành “buồn không
tên” trong khi nghĩa văn chương của nó là “nỗi buồn vô cớ”.
- Công nhân đổi
đời thành lao động. Rồi chủ nhân trở thành người sử dụng
lao động. Thí dụ: “Xí nghiệp A có 2000 nhân công” biến thành, “Xí
nghiệp A có 2000 lao động”. Trong khi từ điển tiếng Việt trong nước định
nghĩa lao động là “Sự khó nhọc đem ra để làm việc như giới lao động”. Do
đó “xóm lao động” là khu xóm bao gồm những người làm việc vất vả như phu
phen, gánh nước mướn, ở đợ, làm công, làm thợ, buôn gánh bán bưng.
- Công du trở
thành thăm chính thức, thăm cấp nhà nước.
Chỉ cần nói, thủ tướng…sẽ công du Hoa Kỳ là người ta hiểu rồi…còn bày ra thăm
chính thức, thăm cấp nhà nước. Công du (state visit) là đi thăm một quốc gia
khác vì việc công, việc của đất nước, việc của chính phủ. Chẳng lẽ ông Chủ Tịch
Nước đi chơi, thăm cấp tỉnh, cấp bộ, cấp xã sao? Thật quái đản!
- Cứng rắn chỉ
còn “rắn”. Thí dụ: “Tân cố vấn an ninh Mỹ rắn
đến đâu?” (BBC Việt Ngữ ngày 24/32018). Đúng là tiếng Việt đổi đời
và vô cùng bát nháo. Đây là ngôn ngữ của bọn buôn lậu, mánh mung, đứng bến.
Ngoài ra, đây là câu văn què và ấu trĩ. Câu văn mẫu mực phải là, “Chính sách
ngoại giao của tân cố vấn an ninh John Bolton cứng rắn/bảo thủ/cực đoan/nguy hiểm
đến mức nào?”
- Cuốn phim biến
thành “bộ phim”. “Cuốn phim” là chiếu một lần
rồi hết. Còn “bộ phim” gồm nhiều “cuốn” phải chiếu nhiều lần.
Trong nước muốn nói gì thì nói, muốn viết gì thì viết, không sợ sai và cũng chẳng
biết mình sai. Một đất nước thật “vĩ đại”!
D.
- Dân du lịch/đi
chơi trở thành phượt thủ (VnExpress).
Tôi không hiểu họ lấy chữ “phượt” ở đâu ra. Có thể từ tiếng Miên.
- Dẫn bóng một
mình/đi bóng một mình trở thành solo.
Trong nước ai cũng giỏi tiếng Anh cả. Thật đáng mừng vì chỉ cần vài chục năm nữa
Việt Nam sẽ giống Phi Luật Tân, tiếng Anh là ngôn ngữ chính, tiếng Việt là ngôn
ngữ phụ hay thổ ngữ. Thật đau buồn! Tiếng Việt- một ngôn ngữ được tổ tiên sáng
tạo, dày công vun đắp, tô bồi với một kho tàng học thuật, văn chương lừng lẫy,
nay đang bị tiếng Anh lấn áp, loại bỏ giống như thời thuộc địa vậy. Nghe
các cô các cậu choai choai trên sân khấu ở Việt Nam nói tiếng Mỹ “ba rọi”,
trong khi khán giả ở dưới toàn là dân ăn nước mắm, nhe răng cười, tôi cảm thấy
tủi hổ cho một đất nước bát nháo, suy đồi quá mức! Tại Mỹ này, trong các buổi lễ,
sinh hoạt cộng đồng, ông/bà dẫn chương trình/giới thiệu chương trình nào (MC)
mà nói chen tiếng Anh vào, chắc chắn sẽ bị đuổi khỏi sân khấu vì khinh thường
khán giả. Ở hải ngoại người ta biết quý trọng tiếng Việt tại sao trong nước lại
chạy theo lai căng, bát nháo, loại bỏ ngôn ngữ của tổ tiên?
- Diện tích trở
thành mặt bằng. Thí dụ: Tính diện tích của một hình
vuông trở thành tính mặt bằng của một hình vuông. Rồi nào là “máy ủi mặt bằng”.
Thật lạ đời! Đã là “mặt bằng” rồi thì con ủi gì nữa? Do đó phải nói, “máy
ủi, máy ban đất”. Thuê mướn chỗ trở thành thuê mướn mặt bang.
- Diễn binh, duyệt
binh trở thành diễu binh.
Hồi nhỏ tôi nghe người lớn nói diễu phố nay thì có diễu binh.
- Diễn văn trở
thành bài nói. Cái kiểu bịa đặt chữ nghĩa này là muốn “thoát
Tàu” đây.
- Doanh nhân/doanh
gia/công ty trở thành doanh nghiệp (doanh nghiệp là nghề kinh doanh
chứ không phải người kinh doanh/doanh gia). Người ta nói,
doanh nghiệp, ngư nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp… (nghiệp là nghề).
- Dồn nén, bực tức
trở thành bức xúc. Tôi rất khó chịu với hai chữ này.
Cứ mỗi lần nghe ai nói “bức xúc” thì chính tôi lại “bức xúc”.
- Du lịch trở
thành đi tour (lai căng)
- Du ngoạn, ngắm
cảnh, thăm viếng trở thành “tham quan”. Thích
dùng chữ cầu kỳ và trùng lập. Vậy thì, “tham quan ô lại” tức là đi thăm,
thăm viếng, đi ngắm một viên chức tham ô, nhũng lạm chăng?
- Dự định /dự
trù trở thành dự kiến. Dự định
(planned) là chuẩn bị làm gì. Còn dự kiến (foresee) là nhìn thấy
trước, biết trước (nhưng chưa chắc đã làm gì). Cả nước và cả hải ngoại nữa
có bệnh nói như con vẹt mà không hề suy nghĩ, không hề biết phân biệt đúng-sai.
Cứ có bàn phím là đánh máy gửi đi hoặc chuyển tiếp (forward) mà không hề
đọc và suy nghĩ kỹ khiến phá nát tiếng Việt.
- Dự báo thời tiết
trở thành Dự báo khí tượng thủy văn (dài lòng
thòng). Ở Mỹ này người ta dùng hai chữ Dự Báo Thời Tiết cả
mấy trăm năm nay mà có cần thay đổi gì đâu. Dự báo thời tiết bao gồm mưa, gió,
nóng, lạnh, bão tố, hạn hán, lụt lội, sóng thần, động đất. Dự báo thời tiết bao
gồm tất cả, giống như tiệm bán lẻ (retailer) bán cả ngàn thứ, chẳng
lẽ phải kê khai hết ra sao?
- Dùng thuốc
kích thích trở thành doping. (BBC tiếng Việt
rất thích loại tiếng Anh “ba rọi” này)
- Dương Cầm trở
thành Piano
- Dưỡng khí trở
thành ô-xy. Xin nhắc ông Tây về nước lâu lắm rồi
đó.
Đ.
- Đá bóng
bây giờ trong nước đổi thành bóng đá như thế là sai.
Bởi vì: Đi xem đua ngựa chứ không phải xem ngựa đua. Ngựa đua là con ngựa chạy
đua, khác với ngựa thồ, ngựa kéo xe, ngựa để cưỡi.…
Đi xem đua xe chứ không
phải đi xem xe đua. Xe đua là xe dùng để đua.
Đi xem đua thuyền chứ
không phải đi xem thuyền đua. Thuyền đua là thuyền để đua, khác thuyền chở
khách, thuyền câu, thuyền du ngoạn… Vậy đi xem đá bóng đúng hơn là đi xem bóng
đá. Bóng đá là quả bóng để đá. Nó chưa phải là môn thể thao. Do đó gọi “túc
cầu” là đúng. Ví dụ: Tổng Cuộc Túc Cầu Thế Giới, Giải Túc Cầu Thế Giới, Giải
Túc Cầu Các Câu Lạc Bộ, Giải Túc Cầu Thanh Niên/Giải Đá Bóng Thanh Niên….
- Đá dở, đá kém,
để mất bóng (bóng tròn) trở thành xử lý
bóng không tốt. Trong nước cái gì cũng xử lý. Tử hình,
bắt giam, giải quyết công việc cũng gọi là xử lý. Lọc chất thải cũng gọi là xử
lý chât thải. Phơi khô gỗ để làm gì đó cũng gọi là xử lý gỗ. Xén vỏ cứng trên đầu
hạt sen để hạt sen có thể nảy mầm cũng gọi là xử lý. Giải tỏa hàng quán choán lề
đường cũng gọi là xử lý. Đúng là loại ngôn ngữ hỗn loạn điên khùng.
- Đá phạt đển trở
thành đá penalty (Tây ba rọi). Luân
phiên đá phạt đền trở thành đá luân lưu.
- Đã quyết định,
dứt khoát quyết định trở thành chốt (như đóng chốt
khi giao chiến). “Chưa chốt án cầu thủ SLNA đấm
gãy mũi đồng nghiệp” (VOV). Rồi, “Thủ tướng chốt quyết định nghỉ
Tết tám ngày”. Đúng là ngôn ngữ điên khùng. Câu văn đơn giản chỉ là, “Chưa
quyết định trừng phạt cầu thủ Sông Lam Nghệ An đấm gẫy mũi đồng nghiệp”, “Thủ
tướng đã quyết định nghỉ Tết tám ngày”.
- Đã từng có bệnh,
mắc bệnh trở thành tiền sử có bệnh (Tiền sử
là thời kỳ ăn lông ở lỗ)
- Đài Truyền
Hình Việt Nam trở thành Kênh Truyền Hình Việt Nam.
Nghe tới”kênh” cứ tưởng Kênh Nhiêu Lộc, Kênh Xáng Xà No, Kênh Vĩnh Tế. Nếu
qua tới Mỹ, Đài Truyền Hình CNN của người ta mà nói Kênh
Truyền Hình CNN, chắc người ta đuổi về nước quá.
- Đấm bóp, nghề
đấm bóp, xoa bóp trở thành Mát-xa (Massage).
- Đáng ghi nhớ,
đáng nhớ, lưu luyến, thích thú, lưu lại nhiều kỷ niệm trở
thành ấn tượng. Ớ Việt Nam bây giờ cái gì cũng ấn
tượng, hoành tráng… cả nước nói như những con vẹt và ngôn ngữ rất nghèo nàn, rập
khuôn.
- Đánh cá trở
thành đánh bắt. Thí dụ: “Một số tàu cá
Philippines quay lại đánh bắt ở bãi cạn Scarborough”. (BBC Việt Ngữ).
Đánh cá là dùng lưới. Còn bắt cá là dùng tay. Tôi đồng ý là ở vùng nông thôn,
người ta vừa đánh cá vừa bắt cá ở đồng ruộng. Thế nhưng ở Bãi Cạn Scarborough
biển cả mênh mông, sóng to gió lớn làm sao có thể lội xuống biển để “bắt”
cá được? Tiếng Việt trong nước bây giờ có tệ nạn là thêm cái đuôi dư thừa vào.
Trong khi một số khác lại cắt cụt nghe khó chịu vô cùng, như: lệ phí chỉ còn
phí, chuyên môn/chuyên nghành chỉ còn chuyên, nhi đồng chỉ còn nhi, đội tuyển
chỉ còn tuyển, tiêu chuẩn chỉ còn chuẩn như: “Xây dựng trường và đào tạo
theo chuẩn Hoa Kỳ” (Báo Tuổi Trẻ), máy bay săn tàu ngầm chỉ còn máy bay săn
ngầm (trong khi đó lại nói tàu ngầm Kilo mà không nói ngầm Kilo), kinh
khủng chỉ còn khủng, rẻ như bèo chỉ còn bèo…Với cái kiểu cắt cụt tiếng Việt như
thế này chỉ vài năm nữa thôi bánh bao chỉ còn bao, bánh hỏi chỉ còn hỏi, bánh
chưng chỉ còn chưng, lợn quay/heo quay chỉ còn quay và xe bò chỉ còn bò. Thật
bát nháo quá đỗi!
- Đánh thuế trở
thành áp thuế. Thí dụ: “Trump muốn áp thuế nhập
khẩu Mexico để trả tiền xây tường” (BBC Việt Ngữ). Về thuế thì chỉ có: đánh
thuế, tăng thuế, giảm thuế…làm gì có áp thuế? Câu văn đơn giản chỉ
là,
“Ô. Trump muốn đánh thuế
hàng nhập cảng từ Mễ Tây Cơ để lấy tiền xây tường”. Nhưng
khi nói “áp đặt” tức đặt để, ban hành, áp dụng một cái gì không hợp lý,
chẳng hạn: Euro đã áp đặt một thuế xuất không hợp lý trên hàng nhập cảng từ Việt
Nam.
- Đạt đúng chỉ
tiêu, thỏa mãn điều kiện trở thành đạt tiêu
chí
- Đau dữ dội,
đau quặn thắt (acute pain) trở thành cấp tính.
Thí dụ: Đau bụng dữ dội biến thành đau bụng cấp tính.
- Đau lòng trở
thành đắng lòng. Như vậy câu thơ “Nhớ nước đau
lòng con cuốc cuốc” của Bà Huyện Thanh Quan sẽ trở thành, “Nhớ nước đắng
lòng con cuốc cuốc”.
- Đề nghị trở
thành đề xuất. Đề nghị là một ý kiến đưa ra để thảo
luận, xem xét. Còn đề xuất chỉ là một ý kiến đưa ra.
- Đẹp lôi cuốn,
đẹp hấp dẫn trở thành đẹp khó cưỡng (vì khó
cưỡng cho nên có thể ôm chầm lấy hoặc hiếp dâm người ta)
- Đặc điểm, điểm
nổi bật, điểm gây chú ý, điểm chính trở thành “điểm
nhấn”. Thí dụ, thay vì nói, “Thắng cảnh/địa điểm nổi bật
(land mark) của Thành Phố Việt Trì là Công Viên Văn Lang” lại nói,
“Điểm nhấn của Thành Phố Việt Trì là Công Viên Văn Lang”. Xin nhớ “điểm
nhấn” là điểm nhấn mạnh trong một bài diễn văn, lời trình bày, bài giảng
v.v..
- Điểm tối thiểu,
điểm thấp nhất (để xét tuyển) biến thành điểm sàn.
Trình độ Việt ngữ quá thấp kém.
- Điểm thi đậu
vào các đại học biến thành “điểm chuẩn của một số
trường đại học”. Tôi thật tình không hiểu “điểm chuẩn”
là điểm gì. Còn “điểm thi đậu” thì tôi hiểu ngay. Đúng là tiếng Việt ‘tự
biên tự diễn” điên khùng. Tôi không hiểu tại sao việc thi tuyển vào các đại
học ở Việt Nam biến thành “quốc sự” cả nước bàn tán. Trong khi đó ở Mỹ
này mỗi năm cả triệu học sinh thi vào đại học mà báo chí có nói gì đâu. Đây là
chuyện nhỏ, chuyện riêng của học sinh, không phải quốc gia đại sự. Mỗi trường
có tiêu chuẩn lựa chọn riêng. Không đủ điểm thì học trường khác, kêu ca cái gì?
Điểm thi kém, thành tích kém mà đòi vào các trường danh tiếng của Mỹ thì…con của
tổng thống cũng không được.
- Điều dưỡng, y
tá trở thành hộ lý (giống như để giải quyết sinh
lý cho người ta)
- Điều khiển /điều
hòa trở thành điều tiết, như điều
tiết giao thông. Trong khi từ điển Việt Nam định nghĩa
điều tiết là tiết chế, điều chỉnh sao cho vừa như cách ăn uống, mắt, làm việc,
tình dục quá độ v.v. Điều tiết không hề có nghĩa là điều khiển.
- Điều tra, thẩm
vấn, lấy cung trở thành làm việc.
“Công an mời 'người tình' cô gái chết lõa thể lên làm việc” (VOV).
- Đỡ đầu, bao
che trở thành bảo kê giống
như “bảo tiêu” trong các phim bộ Hồng Kông.
- Đoạn phim ngắn,
thu hình ngắn trở thành video clip (Hai chữ
này lan tràn trên các diễn đàn ở hải ngoại)
- Đối tượng:
Bây giờ trong nước hai chữ “đối tượng” được dùng tràn lan, vô tội
vạ. Cái gì cũng “đối tượng” và không hiểu nghĩa hai chữ “đối
tượng” là gì. Thí dụ: “Cảnh sát giao thông Đắk Nông đã phát hiện, bắt
giữ bảy đối tượng trộm cắp xe máy.”, thay vì viết, “Cảnh sát giao
thông Đắk Nông đã phát hiện, bắt giữ bảy kẻ/ bảy tên trộm cắp xe máy.”
(VietnamPlus ngày 2/3/2018). Rồi nào là, “khả năng tiếp cận (Hồ Hoàn Kiếm)
của các đối tượng…” Thực ra câu văn đơn giản chỉ là, “để cho mọi người
có thể đến ngắm cảnh Hồ Hoàn Kiếm”. Rồi “Đang ngồi chơi tại quán bị mấy
thanh niên lạ mặt tới tấn công” cũng biến thành “bị mấy đối tượng
tới tấn công”. Rồi “nhóm người đập phá xe cộ” biến thành “nhóm
đối tượng đập phá xe cộ”. Đọc những câu văn trên thấy nhức đầu, vô
nghĩa và nặng nề vô cùng. Tôi chưa từng thấy văn chương Việt Nam từ cổ chí kim
lại có lối viết văn quái đản đến như vậy. Theo từ điển, “đối tượng”
là người hay vật mà mình chú ý, nhắm tới. Thí dụ 1: “Sau khi xem xét hồ sơ,
thì Nguyễn Văn A là đối tượng cần phải theo dõi.” Thí dụ 2: “Căn
cứ vào điều kiện chọn chồng của cô ta, thì cậu A,B,C là đối tượng mà cô
ta có thể nhắm tới.” Ngu dốt đi cày, đi cấy cũng hỏng việc mà cầm bút, viết
văn sẽ là thảm họa cho đất nước.
- Đối xử nhân đạo,
đối xử có tình người biến thành đối xử
nhân văn. Theo từ điển Tiếng Việt trong nước xuất
bản sau 1975 thì nhân văn là văn minh loài người, hoàn toàn không có nghĩa là
nhân đạo, tình người. Nói tóm lại, trong nước muốn nói gì thì nói, muốn viết gì
thì viết mà không cần tra cứu sách vở, từ điển gì cả.
- Đội Tuyển Việt
Nam trở thành Tuyển Việt Nam
- Đội Tuyển Ba
Tây trở thành Tuyển Ba Tây
- Đổi giống (đàn
ông thành đàn bà) trở thành chuyển giới. Giống là giống đực,
giống cái. Còn giới là giới hạn, sự ngăn cấm (giới luật, biên giới). Từ
ngàn năm tới giờ người ta nói “giống đực, giống cái”, hoặc “phái
nam”, “phái nữ”, không ai nói “giới đực, giới cái”.
- “Đơn vị sự
nghiệp công lập”. Đọc tên của đơn vị/tổ chức này tôi nhức
đầu quá và không hiểu nó là đơn vị/tổ chức gì. Sau khi truy cứu thì mới thấy
trong nước họ định nghĩa “đơn vị sự nghiệp công lập” như
sau: “Là tổ chức do cơ quan có thẩm quyền của nhà nước/chính phủ, tổ
chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội. Thành lập theo quy định của pháp luật,
có tư cách pháp nhân. Cung cấp dịch vụ công, phục vụ quản lý nhà nước (Khoản
1 Điều 9 Luật Viên chức). Đơn vị sự nghiệp công lập là những đơn vị
thuộc sở hữu nhà nước. Được nhà nước cấp kinh phí khi mới thành lập, lãnh đạo của
các đơn vị này do cơ quan chức năng của nhà nước bổ nhiệm hoặc bãi miễn như Viện
Hàn Lâm Khoa Học- Xã Hội Việt nam, Viện Hàn Lâm Khoa Học và Công Nghệ Việt Nam,
Thông Tấn Xã Việt Nam.”
Nếu theo đúng định ghĩa này thì đây là những cơ quan tự trị, công quản hay cơ quan ủy thác để làm
một nhiệm vụ gì đó do chính quyền giao. Đúng là về Việt Nam, cần phải có thông
dịch viên giải thích lòng vòng mới hiểu nổi “tiếng Việt đổi đời”
bây giờ. Còn “đơn vị sự nghiệp ngoài công lập” là những đơn
vị do các tổ chức hoặc cá nhân góp vốn thành lập như các trường dân lập, tư thục,
bệnh viện tư nhân, phòng công chứng tư… Đúng là dốt hay nói chữ. Đây chỉ là các
“tổ chức tư nhân” nhưng vì trong chế độ Xã Hội Chủ Nghĩa người ta ngại
dùng hai chữ “tư nhân” cho nên nói quanh co và chẳng ai hiểu gì cả. Thế
mà cả nước cứ nói, nói như con vẹt mê sảng vậy!
- Đóng thêm bốn
chiếc tàu trở thành đóng mới bốn chiếc tàu. Trồng
cây cao-su cũng là trồng mới. Đúng là tiếng Việt điên khùng… Nếu loại tiếng Việt
điên khùng này tiếp tục lan tràn, trong tương lai trẻ con sẽ nói, “Mẹ
cháu vừa nấu mới nồi cơm”. “Bố cháu vừa mua mới mấy chiếc tủ”,
“Bà cháu vừa gói mới mấy chiếc bánh chưng”. VietnamPlus ngày
15/3/2107: “Bất chấp dư luận, Tàu Quốc vẫn xây dựng mới trái phép ở
Hoàng Sa”. Câu văn không điên khùng và bát nháo sẽ là, “Tàu Quốc xây dựng
những công trình mới tại Hoàng Sa”. Báo Tuổi Trẻ đúng đắn hơn khi đưa tin, “Tàu
Quốc xây thêm căn cứ mới ở Hoàng Sa”
- Đóng vai biến
thành nhập vai. Thậm chí đóng giả cũng biến thành
nhập vai. Thí dụ: “Bố nhập vai khách làng chơi giải cứu con gái trong
động quỷ”. Đúng là văn chương bát nháo, ngu dốt, chế bậy. Đúng ra phải nói,
“Bố đóng giả khách làng chơi để cứu con gái trong động quỷ”.
Ngoài ra “nhập vai” có nghĩa là đóng xuất sắc, xuất thần khi thủ một vai
nào đó trong một vở tuồng, khác với đóng vai.
- Đồng bạc Việt
Nam, giấy bạc Việt Nam trở thành tiền Đồng
(BBC tiếng Việt)
- Đột ngột, bất
ngờ trở thành đột biến.
Thí dụ: “Giá vàng tăng bất ngờ” trở thành “Giá vàng tăng đột biến”.
Xin nhớ cho”đột biến” là một tình thế bỗng nhiên thay đổi, rẽ
sang một hướng khác. Đột biến nói đến sự khủng hoảng. Khi người ta nói “có
biến” hay “biến động” tức tình hình có thể là một cuộc đảo chính, lật
đổ, kéo quân về làm phản. Còn “bất ngờ” chỉ là sự không dự liệu và tiên
đoán trước. Thí dụ: “Cháu nó bất ngờ đổi ý kiến không làm cho hãng ấy nữa”.
Ngu dốt mà cầm bút làm xáo trộn và phá hoại ý nghĩa của ngôn ngữ đã có cả ngàn
năm nay.
- Đưa khách.
Thí dụ: Chuyến phà “đưa khách” sang sông trở thành “nhả
khách”. “Một chuyến phà khác mới nhả khách qua bên kia sông Đồng Nai”.
Thật không thể tưởng lại có một thứ tiếng Việt ngu dốt và bát nháo đến như vậy!
- Đứng đầu, hàng
đầu trở thành top (lai căng mất gốc)
- Đường trở
thành phố. Trong nước không phân biệt được thế nào
là phố, thế nào là đường vì thế đã dịch “Wall Street” thành”Phố U-ôn”.
Đây là khu thương mại, tài chính của Mỹ nằm trên “Đường Wall” chứ
nó không phải “Phố U-ôn”. Theo từ điển Việt Nam ở trong nước “phố” là
“nhà ở thành thị” do đó người ta thường nói “một khu phố”, “một dãy phố”.
Vậy “phố” không phải là “đường”. Thí dụ: Đường Trần Hưng Đạo trên
đó có nhiều dãy phố buôn bán nhưng không vì thế mà gọi cả con Đường Trần Hưng Đạo
là “Phố Trần Hưng Đạo”.
- Đường giây
thông báo khẩn cấp/đường giây ứng trực 24/24 trở
thành đường giây nóng. Trong nước cái gì cũng
nóng, ghế nóng, thưởng nóng, tin nóng, bắt nóng…đúng là loại ngôn ngữ điên
khùng !
- Đường hầm trở
thành hầm. Đường hầm Thủ Thiêm trở thành hầm Thủ
Thiêm. Xin nhớ cho đường hầm khác với hầm. Đường hầm là con đường đào xuyên dưới
đất. Còn hầm là một cái hố đào xâu xuống đất để trú ẩn hay cất chứa cái gì như
hầm chứa vũ khí. Báo chí trong nước toàn những người “can đảm” muốn
viết gì thì viết và không sợ người ta chê cười. Nghĩ thật đáng sợ! Nguyên do chỉ
vì đất nước không có một tổ chức tư nhân hay cơ quan nào giám sát, dòm ngó để
phê bình tư cách đạo đức và trình độ văn hóa của báo chí. Tại Hoa Kỳ này, báo
chí hay đài truyền hình nào mà “ăn nói”, viết theo kiểu như vậy thì chỉ
có nước về nhà xin đi làm bồi bàn hay lau chùi quét dọn. Các bài phóng sự của
các ký giả gạo cội gửi về đều có chủ bút (editor) duyệt lại từ nội dung
tới văn chương chứ không phải gửi về là đăng liền. Cứ nhìn vào phần cuối bản
tin của AP, AFP, Reuters, UPI…sẽ thấy. Ôi buồn cho đất nước “Ngàn năm văn hiến”!
Văn hiến không có nghĩa là có nhiều gái đẹp thi Hoa Hậu Hoàn Vũ, hay người
mẫu nhố nhăng quảng cáo quần nọ áo kia, mà là văn chương và các tác phẩm văn học
và nhất là con người sống sao cho thanh cao, khí phách. Văn hiến cũng không có
nghĩa là trùng tu lại một số đình chùa, cung điện, miếu mạo để làm nơi hấp dẫn
du lịch để kiếm tiền…mà là làm sao nối gót và bồi đắp gia tài văn học của tổ
tiên.
- Đường lối, ngõ
ngách ngoại giao trở thành kênh ngoại giao.
Trong nước không rành tiếng Anh cho nên thấy chữ channel bèn dịch là kênh
trong khi channel có rất nhiều nghĩa. Thí dụ: TV channel là đài truyền hình
(a station).
(Còn tiếp)
---------------
Biển Đông 75
11.8.19
